Hướng dẫn sinh viên ngành Dược cách bảo quản Dược liệu

(2 votes, average: 3,00 out of 5)

23 Tháng Mười Một, 2017 3,348 Lượt xem

Để phục vụ cho quá trình thực hành với dược liệu thì các bạn sinh viên ngành Dược cần biết cách bảo quản dược liệu được lâu mà vẫn giữ được đầy đủ các dược tính.

Dược liệu đảm bảo đầy đủ dược tính và lưu giữ được lâu khi bảo quản đúng cách

Để hỗ trợ các bạn sinh viên khi thực hành về dược liệu có được sự chủ trong công việc và gặt hái được nhiều kinh nghiệm thì các giảng viên Cao đẳng Dược Hà Nội đã đưa ra một số phương pháp cơ bản xử lý và bảo quản dược liệu.

Phơi, sấy để để lưu giữ dược liệu

Để lưu giữ dược liệu được lâu thì cần phải thực hiện phơi, sấy dược liệu. Trong quá trình phơi, sấy dược liệu cần đảm bảo vẫn giữ được đầy đủ các dược tính của dược liệu và cũng tùy loại dược liệu, số lượng, điều kiện…sẽ áp dụng phương pháp phơi, sấy phù hợp. Có 4 cách phơi để bảo quản Dược liệu (Phơi nắng trên sân, phơi trong bóng râm, Phơi trên giàn, Phơi tránh bụi, ruồi nhặng) phương pháp phơi thường được sử dụng khá phổ biến bởi sự tiện lợi và chi phí thấp, nhưng phương pháp này sẽ phụ thuộc khá nhiều và thời tiết và các điều kiện ngoại cảnh. Trong khi sử dụng phương pháp sấy sẽ tạo được sự chủ động trong việc làm khô các cây thuốc – vị thuốc bằng cách sử dụng không khí nóng trong các thiết bị khác nhau như lò sấy, tủ sấy nhưng phương pháp sấy tốn nhiều chi phí hơn so với việc phơi dược liệu đồng thời cũng đòi hỏi các yêu cầu kỹ thuật cao hơn. Tùy từng loại dược liệu mà chọn nhiệt độ sấy thích hợp. Nói chung thì nên duy trì nhiệt độ sấy từ 40 – 70 0C, và chia làm ba giai đoạn theo nhiệt độ tăng dần: Giai đoạn đầu sấy Ở 40 – 50 độ C, giai đoạn giữa sấy Ở 50 – 60 độ C và giai đoạn cuối sấy Ở 60 – 70 độ C và đối với các dược liệu có chứa tinh dầu, hoạt chất dễ bị nhiệt độ cao phá hủy hay dược liệu chứa hoạt chất dễ bay hơi, dễ thăng hoa thì nhiệt độ sấy không được quá 40 độ C.

Các vấn đề cần lưu ý trong bảo quản dược liệu

Sau quá trình xử lý phơi, sấy để bảo quản Dược liệu thì trong quá trình lưu giữ dược liệu cần phải chủ ý những vấn đề sau

Dược liệu cần bảo quản đúng cách và tránh những tác động xấu của ngoại cảnh

Độ ẩm trong không khí:

Những sinh viên học liên thông Cao đẳng Dược trong quá trình thực hành cần chú ý độ ẩm trong không khí chính là nguyên nhân chính dẫn tác động tới chất lượng dược liệu. Độ ẩm cao quá hoặc thấp quá đều sẽ ảnh hưởng trực tiếp làm giảm hoặc hư hỏng dược liệu (nhất là độ ẩm quá cao). Độ ẩm không khí quá cao sẽ là điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các loại nấm mốc, sâu mọt phát triển làm ảnh hưởng xấu đến chất lượng dược liệu, thậm chí làm phân hủy hoặc hư hỏng dược liệu và làm dược liệu hỏng dần theo thời gian. Do đó trong quá trình bảo quản dược liệu cần phải xây dựng các nhà kho chứa đảm bảo kỹ thuật và có các thiết bị chống ẩm mốc cần thiết.

Nhiệt độ bảo quản dược liệu:

Nhiệt độ phù hợp để bảo quản dược liệu là 25 độ C. Vì nếu nhiệt độ cao quá sẽ làm cho tinh dầu trong dược dễ thăng hoa và bay hơi, Nhiệt độ cao kết hợp với độ ẩm lớn, nhiều hoạt chất trong dược liệu sẽ bị thủy phân; nấm mốc, sâu bọ cũng sinh sản và phát triển nhanh và mạnh mẽ. Tất cả những hiện tượng trên đều sẽ ảnh hưởng xấu tới chất lượng dược liệu làm dược tính bị giảm sút. Để hạn chế tác hại của nhiệt độ cao, kho chứa dược liệu phải đúng quy cách, thông thoáng. Nếu có điều kiện thì trang bị các thiết bị điều hòa nhiệt độ cho kho. Cần phải có kế hoạch đảo kho và thông gió khi cần thiết.

Côn trùng và nấm mốc:

Ngay trong quá trình thu hái các loài côn trùng có thể lẫn vào dược liệu và chúng phát sinh, phát triển ăn hại dược liệu. Vì vậy, trước khi nhập kho cần phải tiến hành phòng phòng trừ các loại côn trùng. Cần kiểm tra thường xuyên, nếu phát hiện có sâu, mọt phải xử lý ngay bằng phương pháp thích hợp như: phơi, sấy hoặc xông… cần lên kế hoạch phân loại và bảo quản dược liệu theo định kỳ. Đặc biệt, phải tiến hành phòng, diệt mối đối với kho bảo quản dược liệu. Phòng mối bằng cách kê cao, xếp dược liệu xa tường và trần nhà; nếu phát hiện có mối phải tiêu diệt ngay bằng thuốc chống mối hay bằng những phương pháp thích hợp hiệu quả. Nấm mốc rất dễ xâm nhập và phát sinh, phát triển trên dược liệu khi gặp điều kiện thuận lợi như nóng, ẩm. Dược liệu bị nấm mốc sẽ sinh ra acid hữu cơ cùng với độc tố của nấm mốc thải ra sẽ làm giảm chất lượng dược liệu một cách trầm trọng, thậm chí còn gây hư hại hàng loạt Vì vậy, cần thường xuyên quan tâm để phát hiện phòng ngừa nấm mốc. Nếu dược liệu mới chớm mốc phải tách riêng, xử lý ngay và có kế hoạch sử dụng sớm.

Thời gian bảo quản

Chất lượng dược liệu cũng sẽ phụ thuộc nhiều vào thời gian bảo quản, cũng như những loại hàng hóa khác, dược liệu cũng có tuổi thọ nhất định. Theo thời gian chất lượng dược liệu và dược tính sẽ giảm dần. Vì vậy nên có kế hoạch mua, bán và sử dụng dược liệu hợp lý, tránh để dược liệu quá hạn gây lãng phí và thiệt hại về mặt kinh tế.

Trên đây là một số phương pháp phơi sấy cơ bản để làm khô và một số điểm lưu ý trong quá trình bảo quản dược liệu các bạn sinh viên Trung cấp Y dược nên chú ý để quá trình thực hành thuận lợi và tích lũy được nhiều kinh nghiệm nhất.

Nguồn: Thuocnam.edu.vn

Nguồn theo Y tế Việt Nam