Đương quy, hay còn gọi là tần quy, vân quy, xuyên quy, đã từ lâu là một vị thuốc quý được ưa chuộng trong y học Đông y để điều trị nhiều loại bệnh. Một trong những tác dụng vượt trội của đương quy là khả năng bổ máu.
- Vì sao nhiều thang thuốc đông y cần có cam thảo?
- Các phương thuốc đông y phổ biến điều trị sỏi niệu và sỏi mật
Tác dụng bổ huyết của đương quy Đương quy
Tác dụng bổ huyết của đương quy Đương quy, có tên khoa học là Angelica sinensis (Oliv.) Diels, thuộc họ Hoa tần apraceae (Umbelliferae). Rễ của cây đương quy, được phơi hoặc sấy khô, được sử dụng trong Đông y với tính vị cay, ngọt, và tính ấm. Theo Đông y, đương quy vào 3 kinh tâm, can, tỳ, có tác dụng bổ huyết, hoạt huyết, nhuận táo, hoạt trường, điều huyết, và thông kinh.
Bài thuốc bổ máu có đương quy
Dưới đây là một số bài thuốc và cách sử dụng đương quy để bổ máu được giới thiệu bởi bác sĩ từ Khoa Y học cổ truyền Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn:
- Bài tứ vật (tứ vật thang): Sử dụng đương quy 12g, thục địa 12g, bạch thược 8g, xuyên khung 6g, và nước 600ml. Sắc nước và chia thành 3 lần uống trong ngày, uống khi thuốc còn ấm. Bài thuốc này thường được dùng để chữa thiếu máu, suy nhược cơ thể, kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh, và tiết niệu sau khi sinh.
- Bài đương quy kiện trung thang của Trương Trọng Cảnh: Sử dụng đương quy 12g, quế chi, sinh khương, đại táo, mỗi vị 6g, thược dược 10g, đường phèn 50g, nước 600ml, và sắc còn 200ml. Chia thành 3 lần uống trong ngày, uống khi thuốc còn ấm. Bài thuốc này được sử dụng để bổ huyết cho phụ nữ sau khi sinh thiếu máu.
- Trường hợp khí và huyết đều kém: Sử dụng đương quy 20g, hoàng kỳ chích mật 40g. Sắc uống trong ngày 1 tháng, uống liền 3 – 4 tuần lễ. Hoặc có thể sử dụng hỗn hợp đương quy, nhân sâm (đảng sâm), bạch linh, bạch truật, bạch thược, thục địa mỗi vị 12g; xuyên khung 8g, cam thảo 6g. Sắc uống trong ngày 1 tháng, uống liền 3 – 4 tuần.
- Trị các chứng xuất huyết: Sử dụng đương quy, bồ hoàng sao vàng hoặc đen, đại hoàng, hòe hoa, a giao, mỗi vị 30g. Tất cả các vị thuốc được tán sao và thêm mật ong làm hoàn, uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 10g.
- Trị tiêu hóa kém do tỳ hư dẫn đến khí huyết đều kém: Sử dụng đương quy, viễn chí, cam thảo, bạch truật, hoàng kỳ, bạch linh, hắc táo nhân mỗi vị 12g; đảng sâm, mộc hương mỗi vị 6g. Sắc uống trong ngày 1 tháng, chia thành 2 – 3 lần, uống khi thuốc còn ấm.
Món ăn bài thuốc bổ máu có đương quy
Ngoài các bài thuốc đông y, có thể sử dụng đương quy để chế biến các món ăn hỗ trợ bổ máu như canh đương quy thịt dê và đương quy hầm gà.
- Canh đương quy thịt dê: Sử dụng đương quy 15g, hoàng kỳ 45g, nhân sâm 30g, thịt dê 400g. Các dược liệu được nấu cùng với thịt dê khoảng 4 giờ cho đến khi thịt dê chín nhừ, sau đó thêm gia vị. Món canh này được chia thành 2 lần ăn trong ngày và thích hợp cho những người bị thiếu máu suy nhược, sau khi mắc bệnh lâu ngày, cơ thể suy kiệt và ăn kém.
- Đương quy tứ vị: Sử dụng đương quy 12 – 16g, thục địa 12g, long nhãn 9g, đại táo 30g, và nước lượng thích hợp. Đun sôi và sắc uống 2 – 3 lần trong ngày. Món này thường được dùng cho những người bị đau đầu hoa mắt, chóng mặt, mỏi mệt, da xanh tái, hồi hộp mất ngủ và phụ nữ kinh nguyệt không đều.
Bác sĩ giảng viên Trường Cao đẳng Dược Thành phố Hồ Chí Minh cho biết thêm lưu ý rằng việc sử dụng đương quy và các sản phẩm từ nó trong điều trị và bổ máu nên được thực hiện dưới sự hướng dẫn của chuyên gia y học Đông y hoặc thầy thuốc có kinh nghiệm.