Các bài thuốc đông y trị bệnh hiệu quả từ vị thuốc thảo quả

Thảo quả, một loại gia vị phổ biến tại Việt Nam và nhiều quốc gia châu Á, không chỉ làm cho món ăn thêm hương vị thơm ngon mà còn có tác dụng trong việc chữa bệnh.

• Một số bài thuốc đông y chữa bệnh từ hoàng cầm
• Vì sao nhiều thang thuốc đông y cần có cam thảo?

Đặc điểm của cây thảo quả

Theo bác sĩ giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM thảo quả có tên khoa học là Amomum tsao-ko Crév. et Lem. (Amomum aromaticum Roxb. Amomum medium Lour.), thuộc họ Gừng Zingiberaceae.

Thảo quả (Fructus Amomi tsao-ko) là quả đã chín và được phơi hoặc sấy khô. Nó phổ biến ở các vùng khí hậu mát miền Bắc Việt Nam, chủ yếu tại Lào Cai, Cao Bằng, Hà Giang, Tuyên Quang, Lai Châu.

Cây thảo quả được trồng tại Việt Nam từ khoảng năm 1890, sau khi được đưa từ các tỉnh biên giới Việt Trung. Thời gian thu hoạch là từ tháng 10 đến 12, sau đó quả được phơi khô. Khi thảo quả khô, chúng có màu xám nâu nhạt với nét nhăn dọc và thường được phủ một lớp phấn trắng. Mỗi quả nặng khoảng 4g.

Tinh dầu chiếm 1-1,5% trong thảo quả. Tinh dầu này có màu vàng nhạt, hương thơm ngọt và vị cay nồng dễ chịu.

Công dụng và liều dùng

Thảo quả không chỉ là một loại gia vị mà còn là vị thuốc. Trong ẩm thực, thảo quả thường được thêm vào một số loại bánh kẹo như chè lam, chè kho, hay trong các món lẩu, sốt vang để giúp trừ độc tố và chữa hàn trệ.

Trong y học cổ truyền, thảo quả được dùng để giải độc, kiện tỳ, trị tiêu thực và nhiều bệnh khác. Liều dùng hàng ngày thường từ 3 đến 6g, có thể sử dụng riêng hoặc kết hợp với các loại thuốc khác, dạng sắc hoặc viên.

Một số bài thuốc sử dụng thảo quả

Dưới đây là một số bài thuốc sử dụng thảo quả được bác sĩ từ Khoa Y học cổ truyền Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn giới thiệu:

• Bài thuốc Ôn trung, giảm đau: Thảo quả (lùi chín) 6g, hậu phác 12g, hoắc hương 12g, thanh bì 8g, bán hạ khúc 8g, thần khúc 8g, đinh hương 4g, cao lương khương 6g, cam thảo 4g, sinh khương 12g, đại táo 12g. Sắc uống, ngày 1 thang, chia 2-3 lần. Dùng để trị chứng hàn thấp tích vào trong, đau ngực bụng chướng.
• Bài thuốc Kiện tỳ, tiêu thực (Bài 1): Thảo quả (lùi chín) 6g, thương truật, hậu phác, trần bì, sinh khương mỗi loại 12g, đại táo 3 quả, cam thảo 4g. Sắc uống, ngày 1 thang, chia 2-3 lần. Dùng cho người bị chứng kém ăn, đau bụng chướng, nôn ọe.
• Bài thuốc Cắt cơn sốt rét (Bài 1): Thảo quả nhân 8g, phụ tử chế 12g, sinh khương 12g, đại táo 3 quả. Sắc uống, ngày 1 thang, chia 2-3 lần. Dùng cho người bị chứng sốt rét, mình nóng ít hoặc không nóng, hàn tỳ tiêu chảy.
• Bài thuốc Trị hôi miệng: Thảo quả đập dập, ngậm trong miệng và nuốt nước dần.

Việc sử dụng thảo quả trong bài thuốc đông y cần tuân thủ hướng dẫn cẩn thận và tư vấn của chuyên gia.