Ý dĩ là trong những thảo dược quý của Đông y bởi những tác dụng chữa bệnh tuyệt vời mà nó mang lại như điều trị ho, đau họng, điều trị sỏi thận, đặc biệt còn hỗ trợ điều trị bệnh ung thư
- Những tác dụng và bài thuốc trị bệnh từ cây thuốc dạ cẩm
- Bất ngờ với công dụng tuyệt vời của Cúc bách nhật
- Bài thuốc Nam phòng và hỗ trợ trị sốt rét an toàn và hiệu quả
Thông tin tổng quan về thảo dược ý dĩ
Tên khác: giải lễ, mễ châu, dĩ thực, dĩ mễ, ý châu tử, yế mễ nhân, ngọc mễ, thảo ngư mục, bò lô ốc viêm, khởi mục, ý thử, hữu ốc mai, cảm mễ, tây phiên thuật, hồi hồi mễ, thảo châu chi, cống mễ. Tên khoa học: Coix lachryma jobi L. Họ: Lúa (Poaceae)
Đặc điểm của cây ý dĩ: Đây là cây thân thảo sống quanh năm có chiều cao trung bình từ 1 đến 1,5m. Phần thân có vạch sọc, nhẵn bóng. Lá có dạng dài hẹp như lá mía dài khoảng 10 đến 40 cm. Phần quả được bao bọc bởi bẹ.
Phân bố: Ý dĩ thường mọc ở những nơi có khí hậu mát mẻ, ven suối. Tập trung nhiều ở các tỉnh Thanh Hóa, Lai Châu, Nghệ An, Hà Tĩnh… Phần hạt của ý dĩ có tác động tích cực đến việc điều trị bệnh
Bộ phận dùng: Chủ yếu phần hạt, những cây có hạt lớn, màu trắng thì càng có ý nghĩa đối với việc làm thuốc. Phần rễ cũng có thể được tận dụng trong một số bài thuốc.
Thu hái – sơ chế: Theo thầy thuốc Y học cổ truyền, ý dĩ thường được thu hoạch trong khoảng thời gian từ tháng 8 đến tháng 10. Khi thu hoạch thường cắt cả cây rồi sau đó đem đi đập cho rụng hạt. Thông thường hạt sẽ được bỏ phần vỏ cứng bên ngoài, chỉ dùng phần nhân ở bên trong.
Bào chế thuốc: Hạt ý dĩ thường dùng sống hoặc đem sao vàng.
Bảo quản: Để ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh mối mọt
Thành phần hóa học: Thành phần của ý dĩ thường có chứa nhiều lipid, protit, cacbohydrat, các loại axit amin lysin, leucin, arginin; ngoài ra còn có chứa các thành phần khác như: sitosterol, coixol, coixenolid, dimethyl glucozit…
Vị thuốc ý dĩ trong đông y
Tính vị: Vị ngọt, hơi hàn, tính bình. Thông thường khả năng điều trị bệnh là do phần nhân bên trong hạt ý dĩ
Quy kinh: Kinh phế, tỳ, vị, can
Tác dụng dược lý và chủ trị của ý dĩ:
- Tác dụng lên hệ hô hấp: tinh dầu ý dĩ có tác dụng kích thích hô hấp hoặc ức chế hô hấp nếu liều cao. Đồng thời cũng có khả năng làm giãn phế quản.
- Tác dụng lên khối u: nhiều người cho rằng ý dĩ có khả năng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư.
- Tác dụng lên cơ vân: theo nhiều nghiên cứu thì tinh dầu ý dĩ có thể làm cơ vân giảm và ngưng co bóp. Tức là có tác dụng thư giãn đối với cơ trơn.
Cách dùng và liều lượng: Vị thuốc có thể được dùng dưới dạng tươi hoặc đã qua sao hơi vàng. Tùy theo từng trường hợp điều trị mà có liều lượng tương ứng. Bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ, thầy thuốc để nắm rõ thông tin này. Thông thường mỗi người không được dùng quá 80g mỗi ngày.
Độc tính: Theo nghiên cứu thì độc tính phát huy tác dụng đối với chuột nhắt khi sử dụng với hàm lượng từ 5 đến 10g/kg. Còn thỏ phát huy độc tính với hàm lượng 1 đến 1,5g/kg. Tức là dùng với liều lượng lớn có thể gây nguy hại đến sức khỏe của chúng ta.
Bài thuốc Đông Y sử dụng ý dĩ
Dưới đây là một số bài thuốc nam và thuốc bắc có sử dụng ý dĩ được thầy thuốc chia sẻ đến bạn đọc:
Bài thuốc điều trị ung thư phổi, đại tràng, dạ dày: Dùng 100g hạt ý dĩ sao vàng lên. Bỏ vào ấm và sắc lấy nước uống thay nước lọc hàng ngày.
Điều trị đau nhức do phong thấp: Chuẩn bị nguyên liệu: 40g ý dĩ, 30 hạt hạnh nhân, 120g ma hoàng, 40g cam thảo Cho tất cả nguyên liệu vào nấu với 4 chén nước cho đến khi còn 1 chén thì chắt lấy nước. Cho thêm 3 chén vào nấu tiếp cho đến khi còn 1 chén thì tắt bếp. Dùng 2 chén nước của hai lần nấu trộn đều rồi tiếp tục sắc còn 1 chén. Chia ra uống hết 3 lần trong ngày.
Điều trị ho, có đờm: Chuẩn bị nguyên liệu: 120g ý dĩ, 80g cam thảo và 40g cát cánh. Đem nguyên liệu tán thành bột rồi mỗi lần dùng khoảng 20g. Đem hỗn hợp nấu lên cùng với nước rồi dùng sau bữa ăn.
Điều trị tiểu ra sỏi: Dùng 40g ý dĩ đem sắc cùng 500ml nước cho đến khi còn 250ml thì tắt bếp. Chia ra uống hết trong ngày. Kiên trì trong khoảng 1 tuần sẽ thấy bệnh có sự cải thiện.
Điều trị tỳ hư, tiêu hóa kém: Chuẩn bị nguyên liệu: 40g ý dĩ, 40g hoài sơn, 40g bạch biển đậu, 30g liên nhục, 30g sơn tra, 30g sử quân tử, 16g thần khúc, 200g đương quy và 100g gạo nếp. Cho tất cả nguyên liệu đem sao vàng, tán thành bột rồi. Mỗi lần dùng khoảng 15g sắc với nước rồi uống khi còn ấm.
Điều trị đau răng, sâu răng: Chuẩn bị nguyên liệu: ý dĩ, cát cánh . Nghiền nát nguyên liệu thành bột nhuyễn rồi nhét vào chỗ răng bị đau.
Kiêng kị khi sử dụng ý dĩ
Theo thầy thuốc Y học cổ truyền Sài Gòn kiêng kị dùng ý dĩ khi đang mang thai hoặc đang cho con bú. Nếu sử dụng thì phải có sự cho phép của bác sĩ.
Không sử dụng khi có dấu hiệu dị ứng với bất cứ thành phần nào của ý dĩ hay các loại thảo mộc.
Cẩn trọng khi dùng ý dĩ với thuốc tiểu đường vì có thể làm giảm lượng đường trong máu nhanh hơn. Cụ thể đó là các loại thuốc như: glyburide, glimepiride, tolbutamide, glipizide,…